Przerwanie zapory Banqiao w 1975

Awaria zapory Banqiao w 1975 r. (w uproszczonym chińskim: 河南“75·8”水库溃坝; w tradycyjnym chińskim: 河南「75·8」水庫潰壩) – przerwanie zapory Banqiao i 61 innych zapór w prowincji Henan w Chinach pod wpływem tajfunu Nina w sierpniu 1975 r.^[1][2][3] Przerwanie zapory spowodowało trzecią najbardziej zabójczą powódź znaną w historii. Dotknęła ona ponad 10 milionów ludzi, zalała około 30 miast i powierzchnię ponad 12 000 kilometrów kwadratowych, z szacowaną liczbą ofiar śmiertelnych od 26 000 do 240 000.^[1][3][4][5] Powódź spowodowała również zniszczenie od 5 do 6,8 mln domów^[4][6].

Większość zapór przerwanych podczas tej katastrofy została zbudowana z pomocą ekspertów ze Związku Radzieckiego lub podczas chińskiego wielkiego skoku naprzód^{[2][4][7][8][9]}. Konstrukcja zapór koncentrowała się głównie na zatrzymywaniu wody i pomijała funkcje zapobiegania powodziom, podczas gdy jakość ich budowy była pogorszona przez Wielki Skok Naprzód^[2][4][7][8]. Zapora Banqiao została zaprojektowana dla obliczeniowych ekstremalnych opadów tysiącletnich wynoszących 300 mm/dzień; jednak w pobliżu centrum tajfunu Nina w jeden dzień spadło więcej deszczu niż normalnie przez cały rok (1060 mm)^[10]. Niektórzy eksperci stwierdzili również, że wielka kampania wytapiania stali podczas Wielkiego Skoku Naprzód, a także szereg strategii wdrożonych w rolnictwie doprowadziły do poważnych zniszczeń ekosystemów i zalesienia w regionie, co było istotnym czynnikiem przyczyniającym się do powstania powodzi. Co więcej, niewłaściwe postępowanie rządu w związku z katastrofą zapory znacząco zwiększyło spowodowane przez nią zniszczenia^[4][7].

Szczegółowe informacje na temat katastrofy były ukrywane przez Komunistyczną Partię Chin (KPCh) oraz przez rząd Chin aż do lat 90., kiedy szczegóły katastrofy zostały po raz pierwszy ujawnione opinii publicznej w książce Wielkie Powodzie w Historii Chin (中国历史大洪水), opublikowanej z przedmową Qian Zhengying, która w latach 1970. i 1980. była Minister Zasobów Wodnych Chin.^{[4][7][8][11][12]} Oficjalne dokumenty katastrofy zostały odtajnione w 2005 roku przez chiński rząd.^[8][11][13] W maju 2005 roku katastrofa zapory Banqiao została zaklasyfikowana przez Discovery Channel na 1. miejscu w rankingu „10 największych katastrof technologicznych" na świecie, wyprzedzając katastrofę Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej^[14][4][15].